การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการของครู 2) สร้างและพัฒนารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู และ 3) ศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ใช้รูปแบบการวิจัยและพัฒนา โดยการวิจัยครั้งนี้แบ่งออกเป็น 3 ระยะ รวม 7 ขั้นตอน ดังนี้ ระยะที่ 1 ศึกษาองค์ประกอบภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาเอกสาร งานวิจัยและสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง ขั้นตอนที่ 2 ศึกษาองค์ประกอบหลักของรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้เชี่ยวชาญและสัมภาษณ์ผู้ที่มีภาวะผู้นำที่โดดเด่น เครื่องมือที่ใช้ได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง และขั้นตอนที่ 3 ศึกษาความต้องการจำเป็นของการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถาม มีค่าอำนาจจำแนก อยู่ระหว่าง .32 - .69 และค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ .88 กลุ่มตัวอย่างจำนวน 262 คน สถิติที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และความต้องการจำเป็น ระยะที่ 2 การสร้างและพัฒนารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 4 การร่างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู และขั้นตอนที่ 5 สร้างและยืนยันรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ตรวจสอบยืนยันความเหมาะสมและความถูกต้องของรูปแบบ โดยผู้เชี่ยวชาญ และระยะที่ 3 ศึกษาประสิทธิผลรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 6 การทดลองใช้รูปแบบ กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ครูผู้สอนในโรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย มุกดาหาร จำนวน 30 คน และขั้นตอนที่ 7 สรุปและประเมินผลการใช้รูปแบบการพัฒนา ผลการวิจัยพบว่า 1. องค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ ดังนี้ 1) การมีเทคนิควิธีจัดการเรียนรู้เพื่อความเป็นเลิศ 2) การมีความรู้ความสามารถด้านการวิจัย 3) การสร้างเครือข่ายทางวิชาการโดยใช้เทคโนโลยี ในการสื่อสาร และ 4) การมีเป้าหมาย อุดมการณ์ และมุ่งมั่นตั้งใจในการพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี 2. รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ประกอบด้วย หลักการ ความมุ่งหมาย เนื้อหา กระบวนการ และการวัดและประเมินผล 3. ผลการประเมินประสิทธิผลรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู ตามรูปแบบที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้น พบว่า 1) ความเหมาะสมของรูปแบบที่พัฒนาขึ้น มีความเหมาะสมโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด และ 2) ค่าดัชนีประสิทธิผลของการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของครู เท่ากับ 0.7653 หรือคิดเป็นร้อยละ 76.53
The purposes of this research were to 1) examine the components of academic leadership among teachers, 2) construct and develop a model for developing academic leadership among teachers, and 3) explore the model’s effectiveness. The research employed a research and development approach, structured into three phases comprising seven phases as follows: Phase 1: Examination of the Components of Teachers’ Academic Leadership. This phase consisted of three steps: Step 1: Reviewing relevant documents and research and conducting interviews with stakeholders; Step 2: Identifying the key components of the model for developing teachers’ academic leadership through in-depth interviews with scholars and individuals recognized for their excellence in academic leadership. A semi-structured interview was used as the research instrument; and Step 3: Investigating the needs for developing teachers’ academic leadership using a set of questionnaires. The questionnaire demonstrated discrimination power values ranging from .32 to .69 and the reliability of .88. The sample consisted of 262 teachers. The statistical analysis included mean, standard deviation, and the modified priority needs index. Phase 2: Construction and Development of the Model. This phase involved two steps: Step 4: Drafting the model; and Step 5: Validating the developed model, with its appropriateness and accuracy assessed by seven scholars. Phase 3: Validation of the Model’s Effectiveness. This phase comprised two steps: Step 6: Implementing the developed model with the target group of 30 teachers from Princess Chulabhorn Science High School Mukdahan, and Step 7: Summarizing and evaluating the outcomes of the model’s implementation. The findings were as follows: 1. The components of teachers’ academic leadership consisted of four components: 1) possessing advanced academic techniques, 2) demonstrating knowledge and expertise in research methodologies, 3) establishing academic networks through the use of communication technology, and 4) exhibiting goals, ideology, and commitment to advancing science, mathematics, and technology. 2. The model for developing teachers’ Academic Leadership consisted of the models principles, objectives, content, processes, and measurement and evaluation. 3. The effectiveness of the model for developing teachers’ academic leadership, developed by the researcher, revealed that: 1) The overall appropriateness of the developed model was at the highest level, and 2) The effectiveness index for teachers’ academic leadership development was measured at 0.7653, equivalent to 76.53 percent.
