การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา 2) สร้างและพัฒนารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา และ 3) ตรวจสอบประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษาที่พัฒนาขึ้น โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยและพัฒนา (Research and Development: R&D) แบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา โดยการวิเคราะห์เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง สัมภาษณ์เชิงลึกผู้ทรงคุณวุฒิ และการวิจัยเชิงสำรวจจากกลุ่มตัวอย่างที่เป็นหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา ปีการศึกษา 2561 จำนวน360 คน ระยะที่ 2 จัดทำรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา และยืนยันรูปแบบโดยผู้ทรงคุณวุฒิ ระยะที่ 3 การทดลองใช้รูปแบบโดยหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา ในพื้นที่สำนักงานศึกษาธิการภาค 11 จำนวน 24 คน จาก 3 โรงเรียน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลการวิจัย ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง แบบสอบถามชนิดมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale)แบบประเมินภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย พบว่า 1. องค์ประกอบภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา ประกอบด้วย 7 องค์ประกอบหลัก 27 องค์ประกอบรอง ดังนี้ 1) การกำหนดวิสัยทัศน์และเป้าหมายการเรียนรู้ มี 3 องค์ประกอบรอง 2) การจัดทำแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษา มี 4 องค์ประกอบรอง 3) การพัฒนาหลักสูตรและการจัด การเรียนรู้ มี 4 องค์ประกอบรอง4) การสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ มี 3 องค์ประกอบรอง 5) การพัฒนาบุคลากรหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ มี 5 องค์ประกอบรอง 6) การเป็นผู้นำที่มีประสิทธิภาพ มี 4 องค์ประกอบรอง และ 7) การประเมินคุณภาพการศึกษามี 4 องค์ประกอบรอง 2. รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา ประกอบด้วย 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3) เนื้อหา4) กระบวนการพัฒนา 5) สื่อและแหล่งเรียนรู้ และ 6) การวัดและประเมินผล 3. ประสิทธิผลของรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ในโรงเรียนมัธยมศึกษา โดยภาพรวมมีความเหมาะสมมากที่สุด และผู้ที่เข้ารับการพัฒนามีดัชนีความก้าวหน้าในการพัฒนาภาวะผู้นำทางการเรียนการสอนของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ คิดเป็นร้อยละ 45.29
The purposes of this research were to 1) examine the components of instructional leadership of the heads of learning substance groups in secondary schools, and 2) construct and develop the model for developing instructional leadership of the heads of learning substance groups in secondary schools, and 3) determine the effectiveness of the developed model. The research employed the Research and Development (R&D) approach with three phases: Phase I was related to examining the model for developing instructional leadership of the heads of learning substance groups in secondary schools. The analysis of relevant documents and research studies, in-depth interviews with scholars, and survey research were conducted with a sample of 360 heads of learning substance groups in secondary schools in the 2018 academic year; Phase II involved a model construction and confirmation through scholars; and Phase III was related to a model implementation with 24 heads of learning substance groups from three secondary schools under the Regional Educational Office No. 11. The tools for data collection consisted of unstructured interview forms, a set of rating scale questionnaires, a form to assess instructional leadership of the heads of learning substance groups within secondary schools. Statistics for data analysis included frequency, percentage, mean, and standard deviation.
The findings were as follows:
1. The instructional leadership of the heads of learning substance groups in secondary schools consisted of seven key components with 27 sub-components: 1) Determining visions and learning goals with three sub-components, 2) Formulating educational quality improvement plans with four sub-components, 3) Developing curriculum and learning management with four sub-components, 4) Creating a learning atmosphere with three sub-components, 5) Personnel development of the heads of learning substance groups with five sub-components, 6) Effective leaders with four sub - components, and 7) Educational quality assessment with four components.
2. A model for developing instructional leadership of the heads of learning substance groups in secondary schools consisted of 1) principles, 2) objectives, 3) contents, 4) development process, 5) media and learning resources, and 6) evaluation and measurement.
3. The effectiveness of the developed model overall was appropriate at the highest level. The participants demonstrated a progressive index for instructional leadership development of the heads of learning substance groups, accounting for 45.29 percent.
