การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ ตามแนวคิดการเรียนรู้เชิงสร้างสรรค์ด้วยปัญญาและการเรียนรู้เชิงรุกสำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษา และ 2) ศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอน โดยใช้วิธีการวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนบ้านปากอูน (ปากอูนผดุงวิทย์) ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 70 คน จำนวน 2 ห้องเรียน แบ่งออกเป็น กลุ่มทดลอง จำนวน 36 คน กลุ่มควบคุม จำนวน 34 คน ได้มาโดยวิธีการสุ่มแบบแบ่งกลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบวัดความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบวัดทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และแบบวัดจิตวิทยาศาสตร์ สถิติที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบค่าทีชนิดสองกลุ่มสัมพันธ์กันและการวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วมทางเดียว ผลการวิจัยพบว่า 1. รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้น มี 6 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ที่มาและความสำคัญ 2) แนวคิด ทฤษฎีพื้นฐาน 3) หลักการ 4) วัตถุประสงค์ 5) กระบวนการเรียนการสอน มี 5 ขั้นตอน คือ ขั้นที่ 1 ทบทวนสักนิด ขั้นที่ 2 กระตุ้นให้คิด ขั้นที่ 3 สะกิดให้หา ขั้นที่ 4 นำพาปฏิบัติ ขั้นที่ 5 สกัดความรู้ ขั้นที่ 6 สู่การประยุกต์ใช้ ขั้นที่ 7 แลกเปลี่ยนเรียนรู้ควบคู่การประเมิน และ 6) การวัดและประเมินผล 2. ผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้น พบว่า 1) นักเรียนกลุ่มทดลองหลังเรียนมีความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และมีจิตวิทยาศาสตร์สูงกว่าก่อนเรียน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และ 2) นักเรียนกลุ่มทดลองหลังเรียนมีความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และมีจิตวิทยาศาสตร์ สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01
The purposes of this research were 1) to develop a scientific instructional model based on constructionism and active learning principles for Prathomsuksa school students, and 2) to investigate the effects after implementing the developed instructional model. This research employed a Research and Development approach with the sample of 70 Prathomsuksa 3 students from two classes at Banpakoon (Pakoonpadungwit) School in the second semester of the 2024 academic year. The students were obtained through cluster random sampling, comprising 36 students in the experimental group and 34 students in the control group. The research instruments included a critical thinking ability test, a learning achievement test, a scientific process skill test, and a scientific mind test. The statistics for data analysis were mean, standard deviation, dependent samples t-test, and One-Way ANCOVA. The results of this research were as follows: 1. The developed instructional model consisted of six components: 1) background and significance; 2) fundamental concepts and theories; 3) principles; 4) objectives; 5) instructional procedures involving five steps: Step I-Briefly Review, Step II-Stimulate Thinking, Step III-Explore and Uncover New Ideas, Step IV-Take Action, Step V-Extract Knowledge, Steps VI-Put into Practice, Step VII-Share Knowledge and Evaluate Outcomes; and 6) Assessment and Evaluation. 2. The effects of implementing the developed instructional model revealed that: 1) Students in the experimental group exhibited higher levels of improvements in critical thinking abilities, learning achievements, scientific process skills, and the scientific mind compared to their pre-implementation levels, at the .01 level of significance; and 2) The experimental group students also demonstrated significantly higher levels of critical thinking abilities, learning achievements, scientific process skill, and scientific mind compared to the control group, at the .01 level of significance.
