การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการพัฒนาระบบธุรกิจหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร 2) ศึกษาความคิดเห็นของผู้บริโภคที่มี ต่อผลิตภัณฑ์แปรรูปจากหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร 3) ศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิผลของธุรกิจหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร 4) กำหนดข้อเสนอเชิงนโยบายการพัฒนาระบบธุรกิจหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร เป็นการวิจัยแบบผสมผสานโดยการวิจัยเชิงคุณภาพ มีกลุ่มเป้าหมายคือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบธุรกิจหมากเม่า จำนวน 35 คน และมีกลุ่มเป้าหมายในการจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย จำนวน 29 คน และการวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้บริโภค จำนวน 400 คน และกลุ่มตัวอย่างผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบธุรกิจหมากเม่า จำนวน 80 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ชนิดมีโครงสร้างและแบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1. สภาพปัญหาของระบบธุรกิจหมากเม่าจังหวัดสกลนคร ได้แก่ ผลผลิตมีความไม่แน่นอน มีศัตรูพืชทำลายลำต้นและผลสุก ผลิตภัณฑ์ยังไม่มีความหลากหลาย ขาดเครื่องมืออุปกรณ์ที่ทันสมัย ผู้แปรรูปมีเงินทุนหมุนเวียนไม่เพียงพอและได้รับผลกระทบจากมาตรการภาษีเครื่องดื่ม ด้านการตลาดยังไม่มีการประชาสัมพันธ์ในวงกว้างต่อเนื่อง มีปัญหาข้อจำกัดในการขนส่ง การส่งเสริมจากหน่วยงานภาคียังไม่มีความต่อเนื่อง
ความต้องการพัฒนาระบบธุรกิจหมากเม่าจังหวัดสกลนคร ได้แก่ ต้องการพัฒนาระบบการปลูกที่มีประสิทธิภาพ ต้องการความรู้ในด้านการจัดการผลผลิตให้ได้คุณภาพ ต้องการเงินทุนหมุนเวียน พัฒนาหมากเม่าให้เป็นอาหารเสริม และผ่อนปรนกฏระเบียบที่เกี่ยวข้อง ด้านการตลาดต้องการมีตลาดหรือแหล่งรับซื้อที่แน่นอนและต้องการให้มีการผลักดันยกระดับราคาสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ให้สูงกว่าสินค้าปกติ และต้องการให้หน่วยงานในจังหวัดสกลนครส่งเสริมการพัฒนาและแก้ปัญหาของหมากเม่าร่วมกันอย่างต่อเนื่อง
2. ความคิดเห็นของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์แปรรูปจากหมากเม่าในจังหวัดสกลนครโดยรวม พบว่าอยู่ในระดับมาก มีคะแนนค่าเฉลี่ย 4.18 เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า ด้านผลิตภัณฑ์ คะแนนเฉลี่ย 4.32 รองลงมาคือ ด้านราคา คะแนนเฉลี่ย 4.15 ด้านช่องทางการจัดจำหน่าย และด้านการส่งเสริมการตลาด คะแนนเฉลี่ยเท่ากันคือ 4.12 ตามลำดับ
3. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิผลของธุรกิจหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร ได้แก่ ปัจจัยการบริหารทรัพยากรมนุษย์ ปัจจัยการวางแผนกลยุทธ์ ปัจจัยประสบการณ์ทางธุรกิจ
4. ข้อเสนอเชิงนโยบายการพัฒนาระบบธุรกิจหมากเม่าในจังหวัดสกลนคร ประกอบด้วย ด้านการพัฒนาการผลิต มี 6 กลยุทธ์ ด้านการแปรรูปมี 4 กลยุทธ์ด้านการตลาดมี 5 กลยุทธ์ และด้านการสนับสนุนส่งเสริม มี 6 กลยุทธ์
