การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์พัฒนาโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัย ที่ส่งผลต่อองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ การดำเนินการวิจัยแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การศึกษาองค์ประกอบองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียนและปัจจัยที่ส่งผลต่อองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน โดยศึกษาแนวคิดทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน และการประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้โดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน ระยะที่ 2 การพัฒนาและตรวจสอบความสอดคล้องของโมเดลกับข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยเก็บข้อมูลกับกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นผู้บริหารโรงเรียนและครู ปีการศึกษา 2566 จำนวน 600 คน ซึ่งได้มาโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามชนิดมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ โดยด้านการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน มีค่าความเที่ยงตรง ระหว่าง .80-1.00 ค่าอำนาจจำแนก ระหว่าง .29-85 และค่าความเชื่อมั่น .97 ส่วนปัจจัยที่ส่งผลต่อองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน มี 5 ปัจจัย มีค่าความเที่ยงตรง ระหว่าง .80–1.00 ค่าอำนาจจำแนก ระหว่าง .28-.91 และค่าความเชื่อมมั่น .91-.97 และระยะที่ 3 แนวทางการพัฒนาการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน ดำเนินการโดยนำผลการวิจัยในระยะที่ 2 มาร่างแนวทางพัฒนา แล้วนำไปให้ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน ประเมินความเหมาะสม ความเป็นไปได้และความเป็นประโยชน์ของแนวทางพัฒนา สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบเพียร์สันและการวิเคราะห์โมเดลความสัมพันธ์โครงสร้างเชิงเส้น
ผลการวิจัยพบว่า
1. องค์ประกอบขององค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน มี 6 องค์ประกอบ ได้แก่ การมุ่งเน้นคุณภาพบุคลากร การมุ่งผู้รับบริการและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย การนำองค์กร การบริหารเชิงกลยุทธ์ วัฒนธรรมองค์กร และนวัตกรรมองค์กร โดยทุกองค์ประกอบมีความเหมาะสมและความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด ส่วนปัจจัยที่ส่งผลต่อองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน มี 5 ปัจจัย ได้แก่ ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงการบริหารทรัพยากรบุคคล องค์กรแห่งการเรียนรู้ การบริหารคุณภาพทั่วทั้งองค์กร และสมรรถนะของสมาชิกองค์กร โดยทุกองค์ประกอบมีความเหมาะสมและความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด
2. โมเดลที่พัฒนาขึ้นมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ (Chi-square = 340.43, df = 309, p-value = 0.11, χ²/df = 1.10, RMSEA = 0.01, GFI = 0.96, AGFI = 0.95) โดยการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียนได้รับอิทธิพลทางตรงจากตัวแปร
ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง และได้รับอิทธิพลทางอ้อมจากตัวแปรภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงโดยส่งผ่านตัวแปรองค์กรแห่งการเรียนรู้และตัวแปรสมรรถนะของสมาชิกองค์กร ซึ่งตัวแปรในรูปแบบร่วมกันอธิบายความแปรปรวนของการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงได้ร้อยละ 95
3. แนวทางการพัฒนาการเป็นองค์กรสมรรถนะสูงของโรงเรียน ประกอบด้วย 5 ขอบข่าย 5 เป้าประสงค์ 5 กลยุทธ์ 53 วิธีดำเนินการ และ 13 ตัวชี้วัดความสำเร็จ
This research aimed to development a causal relationship model of factors affecting high-performance organization of schools under Primary Educational Service Area Offices in the Northeastern region. The research was conducted in three phases. Phase 1 was the identification of components high-performance organization and factors affecting high-performance organization of schools by reviewing related theoretical concepts, documents, and research articles as well as the interview five experts. The appropriateness and feasibility of the components were evaluated by another group of five experts. Phase 2 was the development and validation of the models consistency with empirical data. The sample group consisted of 600 school administrators and teachers, who were selected using multi-stage sampling in academic year 2023. Phase 3 was composing guidelines for developing high-performance organizations in schools. The guidelines were constructed based on the results of Phase 2 and were evaluated for appropriateness, feasibility, and utility by five experts. The data were collected using a 5-point rating scale questionnaire, which the part of high-performance organization indicated validity index ranged between .80-1.00, discrimination power index ranged between .29-85 and reliability index was at .97, where as the part of the factors affecting high-performance organizations indicated validity index ranged between .80-1.00, discrimination power index ranged between .28-.91 and reliability index was at .91-.97. The third phase was in construction of high-performance organization development guidelines. The results from phase 2 were utilized in guideline development. The guidelines were evaluated for appropriateness, feasibility and utility by five experts. Statistics used in data analysis were frequency, percentage, mean, and standard deviation were analyzed, along with Pearson correlation coefficients and structural equation model analysis.
The research findings revealed that,
1. The high-performance organizations of schools consisted of six components, namely personnel quality focus, service recipients and stakeholders focus, organizational leadership, strategic management, organizational culture, and organizational innovation. The components, in overall, showed the appropriateness and feasibility at the highest level. Also, the factors affecting high-performance organization of schools comprised five components, namely transformational leadership, human resource management, learning organization, total quality management, and competence of organizational members. The components, in overall, showed the appropriateness and feasibility at the highest level.
2. The developed model was consistent with the empirical data, with values of Chi-square = 340.43, df = 309, p-value = 0.11, χ²/df = 1.10, RMSEA = 0.01, GFI = 0.96, AGFI = 0.95. The status of being a high-performance organization of schools was directly influenced by the transformational leadership variable and indirectly influenced by the same variable through the learning organization and organizational members competence variables. The variables in the model explained 95% of the variance in being a high-performance organization.
3. The guidelines of high-performance organization development included five scopes, five objectives, five strategies, 53 implementation methods, and 13 success indicators.
